W Krakowie powstaje nowa jednostka naukowa Sano – Centrum Zindywidualizowanej Medycyny Obliczeniowej. Ta Międzynarodowa Fundacja Badawcza będzie jedynym w Małopolsce i jednym z trzech polskich centrów prestiżowego programu EU Teaming for Excellence. Z dr Marianem Bubakiem, Dyrektorem ds. Naukowych Centrum Doskonałości Nowych Metod Diagnostyki Obliczeniowej i Spersonalizowanej Terapii Sano rozmawia Elżbieta Jachymczak, redaktor naczelna Business Intelligence.
Czym jest Sano?
Sano powstaje w ramach wspólnego, międzynarodowego projektu następujących instytucji:
- Akademickie Centrum Komputerowe Cyfronet AGH – eksperci w zakresie symulacji i infrastruktury informatycznej dla nauki,
- Klaster LifeScience Kraków – Krajowy Klaster Kluczowy, reprezentujący krakowskie innowacyjne firmy działające w obszarze life science,
- University of Sheffield i Insigneo Institute – eksperci w dziedzinie modelowania in silico dla praktyki klinicznej,
- Forschungszentrum Jülich – eksperci w dziedzinie obliczeń wielkiej skali i analizy danych dla nauki i przemysłu,
- Fraunhofer Institute for Systems and Innovation Research ISI – eksperci w dziedzinie rozwiązań systemowych i innowacji w medycynie,
- Narodowe Centrum Badań i Rozwoju – eksperci w zakresie opieki prawnej i organizacyjnej.
Projekt jest finansowany przez program EU H2020-WIDESPREAD-2016-2017 TEAMING PHASE 2 (ok. 15 mln Euro), program Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB) Fundacji na rzecz Nauki Polskiej współfinansowanego przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ok. 10 mln Euro), oraz przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (ok. 5 mln Euro).
Jak badania naukowe mogą pomóc w modernizacji systemu opieki zdrowotnej?
Program naukowo-badawczy Sano obejmuje takie kierunki badań jak: techniki in-silico w medycynie, modelowanie i symulacja, metody informatyczne w medycynie, data science – analiza danych, obliczenia dużej skali, systemy wspierające podejmowanie decyzji. Program ten jest oparty m.in. na Polskiej Strategii Inteligentnej Specjalizacji i ma na celu rozwój współpracy nauki i biznesu w skali międzynarodowej.
Czy nowoczesne metody obliczeniowe wykorzystywane są w firmach medycznych tj. farmacja, narzędzie, sprzęt medyczny?
Oczywiście, że tak. Są one podstawowym, dobrze ugruntowanym narzędziem tworzenia leków, opracowywania procedur medycznych, szkolenia lekarzy, testowania różnych koncepcji nowoczesnego sprzętu medycznego. Poznaliśmy to dobrze w trakcie realizacji wielu projektów badawczych, finansowanych przez Komisję Europejską współpracując m.in. z firmą Philips http://dice.cyfronet.pl/
Czy można powiedzieć, że istnieje tzw. medyczny biznes?
I to jeszcze jaki! Nie jestem ekspertem w tej dziedzinie, ale nie mam wątpliwości, że należy on do najbardziej dochodowych.
Mamy w Krakowie najszybszy komputer w Europie Środkowo-Wschodniej i jeden z 30 najszybszych na świecie. Czy w pracach Sano wykorzystywany jest Prometheusz?
To jest naturalne, bo jest to obecnie najszybszy i najlepiej oprogramowany komputer dużej mocy w Polsce.
Gdzie prowadzone są badania i testy laboratoryjne w związku z działaniami w Sano?
Sano to Centrum medycyny obliczeniowej, zatem podstawową metodą badawczą są symulacje wielkoskalowe oraz analiza dużych zbiorów danych. Oczywiście, już nawiązujemy współpracę z zespołami badawczymi Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie (CMUJ) oraz Szpitalem Uniwersyteckim w Krakowie.
Jakie firmy komercyjne uczestniczą w procesie badań Sano?
W trakcie przygotowań do realizacji tego wieloletniego projektu uzyskaliśmy listy intencyjne deklarujące konkretną współpracę od prawie wszystkich firm działających w medycynie i w biotechnologiach w Krakowie (w szczególności skupionych w krakowskim Klastrze LifeScience), w Polsce oraz licznych w Europie.
To świetna wiadomość. Cieszy nas tak duże zaangażowanie biznesu w prace rozwojowe. Czy w takim razie wspólnie angażujecie się w badania nad szczepionką na COVID-19?
Tak, podjęliśmy współpracę z CMUJ w zakresie prac badawczych prowadzących do zrozumienia natury tego wirusa, są one pewnym wkładem do opracowania skutecznych metod zapobieganie i leczenia tej choroby.
Jak ocenia Pan działalność medyczną w ostatnich 3 miesiącach (medycyna online)?
Szczęśliwie, jak do tej pory, uniknąłem konieczności korzystania z medycyny
on-line poza „skopiowaniem” dotychczasowych recept. Nie był to najlepszy czas do jej rozwoju. Z punktu widzenia polskiego pacjenta wolałbym, aby na początek zajęto się lepszą organizacją pracy w placówkach medycznych. Nikt nie chce policzyć strat, jakie ponosimy, jako społeczeństwo wysiadując w kolejkach przed gabinetami.
Zgadzam się z tym. Liczę, że w przyszłości nastąpi usprawnienie tego procesu. Jednak już dziś część działań w medycynie jest przeniesiona do sieci, a w większości wykorzystywane są nowoczesne rozwiązania. Czy nowoczesne technologie nie ingerują za mocno w naszą prywatność?
To zależy od nas, a dokładniej – od naszej wiedzy o tym, jak mogą ingerować i jak temu przeciwdziałać: im mniej komuś chce się wiedzieć, im bardziej jest leniwym, im mniej świadomym tych zagrożeń, im ktoś bardziej chce być ciągle takim nierozgarniętym przedszkolakiem, tym bardziej może tracić swoją prywatność.
Czy może Pan powiedzieć na koniec, na czym polegają metody in-silico?
Metody in-silico polegają na zastąpieniu badań na żywych organizmach symulacjami komputerowymi. Wymaga to dobrego zrozumienia zachodzących zjawisk, opracowania ich modeli matematycznych, a następnie opracowania odpowiednich algorytmów, na podstawie których powstają programy komputerowe. Te z kolei są bezwartościowe, jeżeli nie dostarczymy im dobrych danych i nie będziemy umieli zinterpretować wyników tych symulacji. W zasadzie to nic nowego – w końcu każdy korzysta z prognoz pogody, a te są przecież wynikiem właśnie symulacji komputerowych.
Zgadza się. Wszyscy korzystamy z prognoz pogody. Czasem zapominamy, że w tak prozaicznych rzeczach również wykorzystywane są nowoczesne technologie. Ale są i ważniejsze dziedziny, w których wykorzystujemy nowoczesne technologie i badania naukowe. Jak one wpływają na opracowywanie nowoczesnych metod leczenia?
To bardzo ogólne pytanie, na które odpowiedź jest prosta: bez badań naukowych, bez opracowywania nowych technologii nie byłoby nowoczesnych metod leczenia. I dlatego powstaje Centrum Sano.
