Sukcesja gospodarcza to wyzwanie, które obecnie stoi przed polskimi przedsiębiorcami. Pierwsze pokolenie osób, które po zmianie ustrojowej zarejestrowało swoje firmy, osiąga wiek emerytalny. Na gruncie polskiego prawa, przedsiębiorstwa działającego w formie prawnej, jaką jest jednoosobowa działalność gospodarcza, nie da się odziedziczyć. Można w drodze dziedziczenia ustawowego lub w testamencie odziedziczyć pewne składniki masy majątkowej firmy, ale śmierć właściciela przerywa bieg życia przedsiębiorstwa. Każda zmiana pokoleniowa to ważny moment przede wszystkim dla firmy rodzinnej, nierzadko decydujący o jej losie.
O sukcesji w trzech odsłonach – prawnej, zarządczej i ubezpieczeniowej Elżbieta Jachymczak, Redaktor naczelna Business Intelligence rozmawia z adw. Katarzyną Gumulą-Kubicką z Kancelarii Adwokackiej Katarzyna Gumula-Kubicka, Sylwią Ploną-Zduńczyk, coachem ACC ICF, trenerką kompetencji biznesowych, menedżerką HR z 20-letnim doświadczeniem w zarządzaniu zespołami oraz Sabiną Olesiak, agentem ubezpieczeniowym.
Odsłona trzecia – ubezpieczenie narzędziem skutecznej sukcesji
EJ: Wyróżniamy wiele form ochrony majątku w firmie np. sukcesja. Czy ubezpieczenie może być jedną z nich?
SO: Prowadzenie biznesu zawsze wiąże się z ryzykiem. Prowadząc działalność gospodarczą, należy zadbać przede wszystkim o ochronę majątku osobistego. Najczęściej jest to nieograniczona odpowiedzialność majątkiem osobistym właściciela czy współwłaścicieli, z możliwością egzekucji dowolnych zobowiązań. Ubezpieczenie na życie jest jednym z najlepszych instrumentów finansowych zabezpieczenia zobowiązań tak, by w razie śmierci czy ciężkiej choroby lub też inwalidztwa właściciela, czy współwłaścicieli firmy, w przypadku problemów wynikających wówczas z prowadzeniem biznesu, a co za tym idzie problemów ze spłatą zobowiązań, polisa zapewniła spłatę dla wierzycieli w celu uniknięcia problemów egzekucyjnych na majątku firmy lub majątku osobistym.
W jaki sposób posiadanie polisy ubezpieczeniowej pomaga w sukcesji?
Polisy na życie są sposobem na długowieczność w biznesie – sukcesja. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej posiadanie przez przedsiębiorcę ubezpieczenia na życie może zapewnić wsparcie finansowe m.in. w razie jego śmierci, choroby lub wypadku. Dzięki temu ma on możliwość zabezpieczenia przyszłości finansowej swoich bliskich, bez zbędnego narażania ich na ryzyko finansowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą. Uposażeni z polisy mogą być spadkobiercy albo osoba, która ma zostać następcą właściciela firmy. Wysokość sumy ubezpieczenia na polisie powinna co najmniej umożliwiać spłatę zobowiązań, nie tylko wobec banków czy pozostałych wierzycieli, ale także zabezpieczyć sumę z tytułu uzyskania przez firmę dotacji, jeśli taką posiada, gdyż otrzymane dotacje w wielu przypadkach są zwrotne w razie śmierci właściciela firmy. Należy również uwzględnić koszty odpraw dla pracowników, a także koszty zapłaty podatków.
W spółkach osobowych, po śmierci wspólnika, spadkobiercy nie wchodzą do spółki, ale muszą ich spłacić. W obu przypadkach przydatne jest ubezpieczenie na życie, przy czym w jednoosobowej działalności gospodarczej zabezpiecza ono rodzinę przedsiębiorcy, a w spółce ułatwia, a czasem w ogóle umożliwia dalsze prowadzenie biznesu. Polisy ochronią spółkę osobową w sytuacji, gdy konieczna będzie wypłata ekwiwalentu spadkobiercom zmarłego wspólnika. Spółka nie będzie zmuszona do wykorzystywania na ten cel rezerw, zaciągania kredytu lub sprzedawania części majątku.
Czy polisa tylko chroni jej posiadacza, czy ma jeszcze inne funkcje?
Polisa na życie zapewnia poczucie bezpieczeństwa ubezpieczonemu i jego bliskim, poprzez wsparcie finansowe w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń losowych. Świadczenie wypłacane jest nie tylko w przypadku śmierci, ale także w innych sytuacjach losowych, które spowodują ograniczenia w funkcjonowaniu codziennego życia i prowadzenia biznesu. Okoliczności może być wiele, niezdolność do pracy, wypadki, inwalidztwo, poważne zachorowania. Moi klienci posiadają polisy, które w pełni zabezpieczają ich oraz ich najbliższych. Nie tylko w sytuacjach kryzysowych, ale także w sytuacjach, kiedy doczekają spokojnej starości. Dbam o to, by ich standard życia na emeryturze nie pogorszył się. By wówczas również mogli realizować swoje marzenia. Dlatego moi klienci posiadają również polisy inwestycyjne. To rodzaj ubezpieczenia, dzięki któremu można pomnożyć swój majątek z myślą o przyszłej emeryturze.
Czy wypłacone świadczenie z polisy na życie może być przeznaczone na dalszą działalność firmy po śmierci właściciela?
Nie wyobrażam sobie inaczej. W przypadku prowadzenia biznesu uważam, że posiadanie takiego instrumentu finansowego jest koniecznością. Ustalona podczas analizy potrzeb suma ubezpieczenia na polisie i wypłata tej kwoty spadkobiercom przyczyni się do bezpieczeństwa dla dalszego rozwoju biznesu. Może być doskonałym elementem ochrony dla majątku osobistego i firmowego w przypadku, gdy bank czy inni wierzyciele zażądaliby natychmiastowej spłaty zobowiązań. Zabezpieczy ona rodzinę i co najważniejsze – jeśli jest dobrze przeprowadzona sukcesja – przyczyni się do ciągłości działania firmy.
Dlaczego sukcesja jest tak ważna w firmach rodzinnych?
Brak planowania sukcesji jest jedną z najważniejszych przyczyn upadku przedsiębiorstwa rodzinnego po odejściu pokolenia założycieli. Zaplanowanie i wdrożenie sukcesji ma na celu trwałość i długowieczność firmy, zabezpieczenie majątku prywatnego, przekazanie biznesu wybranym sukcesorom. Właściciel może zdecydować komu i na jakich zasadach przekaże swój biznes, sukcesor wie, kiedy i na jakich zasadach będzie wprowadzony do biznesu. Rodzina uzyskuje zabezpieczenie nawet jeżeli nie przejmie firmy, a pracownicy utrzymają miejsca pracy w razie śmierci właściciela. Również wierzyciele i kontrahenci mają pewność spłaty zobowiązań. Dlatego sukcesja jest świadomym działaniem przekazania swojego biznesu, przygotowanym do tego następcom, bądź też odpowiednie przygotowanie przedsiębiorstwa do sprzedaży, w sytuacji, gdy jego właściciel nie będzie mógł lub nie będzie już chciał prowadzić działalności. Jest niezbędna nie tylko dla największych i najbogatszych firm. Małe i średnie przedsiębiorstwa są tym bardziej narażone na negatywne skutki śmierci lub choroby właściciela, gdyż nie mają zabezpieczenia w postaci fundacji, spółek zagranicznych lub wielomilionowych aktywów. Uważam, że niezbędna jest rozmowa na temat przyszłości i bezpieczeństwa firmy w kontekście odejścia właściciela – emerytura, choroba, śmierć.
Jak często w rozmowach z klientami biznesowymi pojawia się sukcesja?
Nie jest możliwe podczas rozmów z przedsiębiorcami ominięcie tematu sukcesji. Temat ten zawsze pojawia się na spotkaniu z klientem prowadzącym biznes. Jak Pan wyobraża sobie sytuację firmy, gdyby Pana zabrakło, na jakie zagrożenia byłaby w takiej sytuacji narażona Pana rodzina? To na moich barkach leży odpowiedzialność za rozmowę z klientem – rozbudzenie potrzeb, a także pomoc w podjęciu właściwych działań w celu zabezpieczenia przyszłości jego, jego najbliższych i prowadzonej przez niego firmy.
