Wypadek w pracy online – co powinieneś wiedzieć?

bhp home office
Przepisy nie określają, że wypadek przy pracy musi mieć miejsce w zakładzie pracy. Co powinien zrobić pracownik w sytuacji, kiedy ulegnie wypadkowi w „domowym biurze”? Na co powinniśmy zwracać uwagę, kiedy pracujemy online? Wywiad z Cecylią Połuboczek, prezes Zarządu OOSPS BHP Warszawa Wola

Praca zdalna jeszcze do zeszłego roku była bonusem, przywilejem, z którego tylko nieliczni pracownicy mogli skorzystać. Od marca 2020 roku ponad 80% pracowników biurowych i administracyjnych przeszło na pracę w trybie zdalnym. Jak w tej nowej rzeczywistości pracodawcy powinni dbać o bezpieczeństwo i higienę pracy? Na te i inne pytania w rozmowie z Barbarą Stangret, redaktor działu BHP Business Intelligence odpowie

Cecylia Połuboczek, prezes Zarządu Oddziału Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Pracowników Służby BHP Warszawa Wola, Biegła Sądowa z zakresu BHP przy Sądzie Okręgowym w Warszawie

BS: Czy pracując zdalnie, pracownik powinien w sposób szczególny przestrzegać przepisów BHP?

CP: W Polsce obowiązuje ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r. poz. 1320), jako akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących prawa i obowiązki objęte stosunkiem pracy w odniesieniu do wszystkich pracowników, bez względu na podstawę prawną ich zatrudnienia. Od czasu powołania i wdrożenia ustawy, kodeks pracy był wielokrotnie zmieniany, między innymi 16 października 2007 r. weszła w życie jedna z ważniejszych nowelizacji przepisów prawa pracy dotycząca telepracy.

Od tego momentu zmiana ustawy wprowadziła legalną definicję telepracy i telepracownika. W przytoczonej ustawie telepracę określa się jako pracę wykonywaną regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. nr 144, poz. 1204 ze zm.). Za telepracownika uważa się zaś pracownika, który wykonuje pracę w tak określonych warunkach, a następnie przekazuje pracodawcy jej wyniki, w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, (np. poczty elektronicznej, faksu, telefonu, platformy internetowej itp.).

Ustawa gwarantuje, iż pracownik świadczący pracę w charakterze telepracownika, zachowuje wszelkie uprawnienia wynikające z przepisów prawa pracy i pozostaje on pełnoprawnym podmiotem wykonującym pracę i nie może być traktowany przez pracodawcę w sposób mniej korzystny niż inni pracownicy świadczący pracę w na terenie zakładu pracy. Home office odróżnia od telepracy okoliczność, iż pracownik sam decyduje, czy i kiedy chce wykonywać zadania poza firmą.

Regulacje dotyczące pracy zdalnej pojawiły się po raz pierwszy w specustawie o walce z koronawirusem. Ustawodawca wprowadził rozwiązania zawarte w art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Pracodawca, chcąc określić zasady wykonywania pracy zdalnej, powinien opracować regulamin pracy zdalnej, w którym określone zostałyby godziny pracy i zasady korzystania z odpoczynku, zasady przestrzegania przepisów BHP, przerwy w pracy, zasady korzystania ze sprzętu służbowego lub prywatnego itd.

W przypadku opracowania przez pracodawcę szczegółowego regulaminu pracy i zapoznania z nim pracowników nie powinno być większych problemów z wykonywaniem pracy zdalnej w sposób bezpieczny. Podczas świadczenia pracy w trybie home office, to na pracownika spada całkowita odpowiedzialność za bezpieczeństwo pracy, gdyż pracodawca nie ma możliwości bezpośredniej kontroli i ingerencji w przestrzeń pracownika pracującego poza zakładem pracy, dlatego też pracodawcy powinni położyć duży nacisk na kształtowanie świadomości pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

W jaki sposób możemy uchronić się przed wypadkami w pracy zdalnej?

Przepisy nie określają, że wypadek przy pracy musi mieć miejsce w zakładzie pracy, co oznacza, że może się on wydarzyć także poza nim. Zaistniałe zdarzenie jednak musi mieć związek z wykonywaną pracą. Dlatego też wypadek w trakcie pracy zdalnej, np. w domu pracownika także będzie wypadkiem przy pracy, pod warunkiem, że czynność, która go spowodowała, była związana z wykonywaną przez pracownika pracą. Nagłe zdarzenie powodujące uraz lub śmierć pracownika może więc nastąpić w dowolnym czasie i miejscu, pod warunkiem, że pozostaje w związku z wykonywaniem czynności pracowniczych.

Przykładem wypadku przy pracy w trakcie pracy zdalnej może być sytuacja, gdy np. skończy się tusz w drukarce służbowej, pracodawca wyda pracownikowi polecenie udania się do sklepu celem zakupienia nowego tuszu, podczas drogi do sklepu, pracownik potknie się, przewróci, doznając urazu, takie zdarzenie należy uznać za wypadek przy pracy. Za wypadek przy pracy zdalnej należy uznać także porażenie prądem podczas podłączania do gniazdka służbowego telefonu lub laptopa. W podanych przykładach związek z pracą będzie zachowany. Jednak bez wątpienia wypadkiem przy pracy nie będzie, potkniecie się na drodze publicznej, podczas odprowadzania dziecka do szkoły czy też robienia zakupów.

Freepik

Co powinien zrobić pracownik w sytuacji, kiedy ulegnie wypadkowi w „domowym biurze”?

Nie ma odrębnych przepisów regulujących problematykę wypadkową, która dotyczyłaby działań pracodawcy w przypadku pracy w systemie home office, dlatego też postępowanie w przypadku zaistnienia wypadku podczas pracy zdalnej jest analogiczne, jak przy wypadku przy pracy w zakładzie pracy.

Pracownik, który uległ wypadkowi, powinien niezwłocznie zawiadomić o zdarzeniu swojego pracodawcę lub bezpośredniego przełożonego oraz zabezpieczyć miejsce wypadku.  Pracodawca zaś, po otrzymaniu wiadomości o wypadku, zobowiązany jest niezwłocznie powołać zespół powypadkowy, który ustali okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy podczas pracy zdalnej. Zespół powypadkowy zobowiązany jest dokonać oględzin miejsca wypadku, maszyn i urządzeń technicznych, które miały wpływ na zaistniały wypadek, zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku, wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego oraz zebrać informacje od  świadków wypadku. Na podstawie zebranych dowodów, zespół powypadkowy dokonuje prawnej kwalifikacji wypadku oraz określa środki profilaktyczne, które zapobiegną powstaniu dalszych wypadków.

Aby zgłoszone przez pracownika zdarzenie uznać za wypadek przy pracy powinny być spełnione 4 przesłanki:

  • nagłość zdarzenia,
  • przyczyna zewnętrzna,
  • powodujące uraz lub śmierć,
  • związane z pracą, przy czym ten związek nie musi być związkiem przyczynowym, ale musi pozostawać w związku czasowym, miejscowym lub funkcjonalnym z wykonywaną pracą.

Dlaczego tak ważna jest edukacja pracowników w nowych realiach pracowniczych?

Edukacja pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w nowych realiach pracowniczych jest bardzo ważna, ponieważ gdy dochodzi do wypadku przy pracy w trybie home office, pojawia się problem: to wypadek przy pracy czy jednak nie? W przypadku uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy przysługują pracownikowi świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, które to świadczenia określa art. 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Świadczenia te obejmują między innymi zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne (100% podstawy wymiaru), jednorazowe odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu (984 zł  za każdy 1% stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu), renta z tytułu niezdolności do pracy (17 214 zł), renta rodzinna (88 527 zł, gdy do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie małżonek i jedno lub więcej dzieci zmarłego ubezpieczonego, lub rencisty), dodatek pielęgnacyjny, pokrycie kosztów leczenia.

W przypadku uznania wypadku za wypadek przy pracy, zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru, zaś w przypadku nieuznania zdarzenia za wypadek przy pracy, zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru, dlatego też świadomość bezpiecznej pracy przekłada się na zasoby pieniężne, które otrzyma pracownik lub jego rodzina w ramach świadczenia wypadkowego z ZUS-u.

Edukacja pracowników, znajomość zagrożeń, czytelnie określone zasady bezpiecznej pracy, prawa i obowiązki pracownika to wszystko jest bardzo ważne, ponieważ pozwala pracownikowi bezpiecznie i świadomie świadczyć pracę w systemie pracy zdalnej, a jeżeli dojdzie do wypadku przy pracy, oznacza to wyższy zasiłek i możliwość zabezpieczenia codziennego bytu.

Na co powinniśmy zwracać uwagę, kiedy pracujemy online?

Praca zdalna (home office) to ogromne wyzwanie, przed którym stanęli pracodawcy i pracownicy. Pracodawcy, bo muszą zorganizować wszystko, co pozwoli wyposażyć pracownika do świadczenia pracy zdalnej, pracownicy, bo muszą sami organizować swój czas pracy tak, aby pogodzić obowiązki służbowe i domowe w przypadku, gdy pracę wykonują z domu. Wymaga to od każdego pracownika bardzo wysokiej samodyscypliny, motywacji i właściwej organizacji czasu pracy, aby nie wpaść w pułapkę rozprężenia i łączenia pracy z innymi zajęciami domowymi (np. sprzątaniem, przygotowywaniem posiłków, opieką nad dziećmi itp.).

Podczas pracy zdalnej należy też pamiętać o bezpieczeństwie i ergonomii, czyli dostosowanym stanowisku pracy do naszych potrzeb, o czym pisałam wcześniej (wydzielone miejsce pracy, właściwe biurko, krzesło, oświetlenie, sprzęt pomocniczy itp.). Dostosowane do naszych potrzeb miejsce pracy pozwala skupić się na zadaniach i wykonywać swoją pracę w sposób bezpieczny i efektywny.

Co radzi Pani wszystkim, którzy pracują w modelu pracy zdalnej?

Najważniejszym elementem przy pracy zdalnej jest niewątpliwie zachowanie balansu pomiędzy pracą – obowiązkami domowymi – odpoczynkiem. Trzeba być bardzo zorganizowanym i posiadać wiele samodyscypliny, aby te obszary nie zachodziły na siebie lub nie mieszały. Ważnym krokiem regulującym prace zdalną jest zapewne zorganizowanie tygodniowego planu pracy oraz rozłożenie obowiązków na każdy dzień tygodnia. Tygodniowe planowanie i kontrola wykonania planu pozwoli być bardziej efektywnym i wykonywać zadania na czas, co wiąże się z pozytywną ocena ze strony pracodawcy lub kadry zarządzającej.

Praca zdalna daje każdemu pracownikowi dużą swobodę wyboru miejsca i czasu pracy, zaś z drugiej strony powoduje izolację i brak bezpośredniego kontaktu z innymi pracownikami, co może wpływać na niską identyfikację z firmą i ograniczyć rozwój zawodowy.

Pracując w domu, należy zadbać o to, by idea balansu praca-życie była znana i wdrażana każdego dnia.


BHP

Absolwentka  Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej na  Politechniki Krakowskiej oraz Międzywydziałowych Studiów Podyplomowych na kierunku Ochrona Środowiska & Bezpieczeństwo i Higiena Pracy.

Członek OSPS BHP  Warszawa Wola.

Stanowcza  i konkretna zwolenniczka praktycznego BHP. Zna realne problemy związane z zagrożeniami w zakładach produkcyjnych. Bardzo sprawnie porusza się w tematach modyfikowania  procedur  BHP.

KONTAKT

Redakcja

Business Intelligence

Wydawca

Marshal Academy Sp. z o.o

Zapisz się do newslettera

Headline

Never Miss A Story

Get our Weekly recap with the latest news, articles and resources.